Hệ thống ký âm ABC

Ngô Càn Chiếu
07-10-2024

Ký âm ABC

Hệ Thống Ghi Nhạc Hiện Đại và Tiện Lợi

1. Tại sao ký âm ABC lại cần thiết trong âm nhạc hôm nay?

ABC Notation, hay còn gọi là ký âm ABC, là một hệ thống ký âm đơn giản và tiện lợi, cho phép người dùng dễ dàng ghi chép và chia sẻ các giai điệu. Ra đời từ những năm 1980, ABC Notation ban đầu được sử dụng chủ yếu để ghi lại các bản nhạc dân gian truyền thống. Tuy nhiên, với sự tiện lợi và tính linh hoạt của nó, ABC đã nhanh chóng trở nên phổ biến rộng rãi và được sử dụng trong nhiều thể loại nhạc khác nhau, từ nhạc cổ điển đến hiện đại.

Với đặc điểm chỉ cần các ký tự chữ cái, con số và dấu ký âm đơn giản, ABC Notation giúp người yêu nhạc ở mọi cấp độ dễ dàng tạo, đọc và chỉnh sửa bản nhạc mà không cần kiến thức sâu về ký âm nhạc chuyên nghiệp.

Bên cạnh đó, một lý do quan trọng khác khiến ABC Notation ngày càng được yêu thích là nhờ tính tương thích cao với các định dạng âm nhạc kỹ thuật số như MIDI. Chính điều này đã tạo điều kiện cho sự phát triển mạnh mẽ của âm nhạc kỹ thuật số, giúp việc sản xuất và chia sẻ nhạc trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.

Chi tiết về tiêu chuẩn của hệ thống ký âm ABC được ghi ở đây: ABC_Standard_V2

Ứng dụng mở ABCJS là một ứng dụng quý giá, minh chứng cho tiềm năng của ký âm ABC.

Để viết nhạc trên hệ thống ABC, dùng ABCTools

2. Hệ thống ký âm ABC Notation: Cách thức và nguyên lý hoạt động

ABC Notation sử dụng các ký tự văn bản đơn giản để thể hiện nốt nhạc, nhịp, nhịp độ và các thông tin khác. Cấu trúc của một bản nhạc trong ABC Notation bao gồm các thành phần cơ bản sau:

a) Cấu trúc cơ bản của ABC Notation

Mỗi bản nhạc bắt đầu bằng các dòng thông tin như tiêu đề, nhịp, độ dài nốt, và khóa nhạc:

  • X: n - số thứ tự của giai điệu trong tệp giai điệu
  • T: (Title) - Tiêu đề của bài hát
  • M: (Meter) - Nhịp (Ví dụ: 4/4, 3/4)
  • L: (Length) - Độ dài nốt mặc định (ví dụ: 1/4, 1/8)
  • K: (Key) - Khóa nhạc (C, G, Em, v.v.)

Ví dụ về cấu trúc cơ bản:

  • X: 1
  • T: Twinkle Twinkle Little Star
  • M: 4/4
  • L: 1/4
  • K: C
b) Các ký hiệu cho nốt nhạc

Các nốt nhạc từ A đến G được viết dưới dạng chữ cái hoa (viết thường đối với các nốt cao hơn). ABC Notation còn có các ký hiệu cho dấu thăng (#), dấu giáng (b), và các quãng tám.

  • Nốt đơn giản: A, B, C, D, E, F, G (tương đương với các nốt nhạc trên đàn piano).
  • Quãng tám cao hơn: Viết dưới dạng chữ thường (ví dụ: c d e là các nốt ở quãng tám cao hơn).
  • Quãng tám thấp hơn: Thêm dấu , sau nốt (ví dụ: C, là C ở quãng tám thấp hơn).
  • Dấu thăng (#) và dấu giáng (b): ^ (dấu thăng) và _ (dấu giáng).

Ví dụ về ký âm nốt nhạc:

  • A B C D E F G : Các nốt cơ bản
  • ^C _D : C thăng và D giáng
  • c d e f : Quãng tám cao hơn
  • C, D, : Quãng tám thấp hơn
c) Độ dài của nốt nhạc

Trong ABC Notation, chúng ta có thể điều chỉnh độ dài nốt bằng cách thêm số vào sau nốt nhạc.

  • Nốt mặc định: Nếu không có số, độ dài nốt là độ dài mặc định của bài hát (được quy định bởi L).
  • Nốt kéo dài: Thêm số 2, 3, 4,… để kéo dài nốt theo hệ số tương ứng. Ví dụ, C2 là C kéo dài gấp đôi độ dài mặc định.
  • Nốt ngắn hơn: Thêm số /2, /3, /4 để nốt ngắn đi.

Ví dụ về độ dài của nốt:

  • C : Nốt C với độ dài mặc định
  • C2 : Nốt C kéo dài gấp đôi
  • C/2 : Nốt C ngắn một nửa
d) Dấu lặng và các ký âm nhịp
  • Dấu lặng: Ký hiệu z biểu thị một dấu lặng (nghỉ không phát âm).
  • Ký hiệu nhịp: | được sử dụng để đánh dấu nhịp trong bài hát.

Ví dụ về dấu lặng và nhịp:

C C z C | C C z C : Một dấu lặng ở giữa mỗi nhịp

e) Lời Nhạc
  • Sử dụng từ khóa w:

w: là từ khóa để bắt đầu phần lời nhạc trong ABC Notation. Bạn viết w: ngay bên dưới dòng nhạc có nốt nhạc. Mỗi từ hoặc âm tiết trong lời sẽ khớp với nốt nhạc tương ứng.

  • Căn chỉnh âm tiết với nốt nhạc:

Để mỗi âm tiết khớp với một nốt, viết chúng cách nhau bằng dấu cách. Nếu một từ kéo dài qua nhiều nốt, sử dụng dấu gạch nối - để nối các phần của từ. Ví dụ: “Twin-kle” sẽ khớp với hai nốt khác nhau.

f) Hợp âm

ABC Notation hỗ trợ ký hiệu hợp âm đơn giản, thường được viết trong dấu ngoặc vuông hoặc sử dụng các ký hiệu hợp âm quen thuộc.

  • Hợp âm C trưởng: [C E G] hoặc “C” C E G
  • Hợp âm Am: “Am” A c e
  • Hợp âm F7: “F7” F A C _E

Ví dụ về hợp âm: “C” C E G | “Am” A c e | “F7” F A C _E

g) Các ký hiệu khác trong ABC Notation
  • Lặp lại đoạn nhạc: |: để bắt đầu và :| để kết thúc một đoạn nhạc lặp lại.

Ví dụ về lặp đoạn nhạc:

|: C D E F :| : Đoạn nhạc này sẽ lặp lại

3. Ví dụ hoàn chỉnh về ABC Notation
Ví dụ 1

Dưới đây là ví dụ hoàn chỉnh cho bài hát “Twinkle Twinkle Little Star” trong ABC Notation:

X:1
T:Twinkle, Twinkle, Little Star
M:4/4
L:1/4
K:C
"C" C C G G | "F" A A "C" G2 | "F" F F "C" E E | "G7" D D "C" C2 |
w: Twin- kle, twin- kle, lit- tle star, How I won- der what you are,
"C" G G "F" F F | "C" E E "G" D2 | "C" G G "F" F F | "C" E E "G" D2 |
w: Up a- bove the world so high, Like a dia- mond in the sky.
"C" C C G G | "F" A A "C" G2 | "F" F F "C" E E | "G7" D D "C" C2 |
w: Twin- kle, twin- kle, lit- tle star, How I won- der what you are.

Trong bài hát này:

  • T: Tên bài là “Twinkle Twinkle Little Star”.
  • M: Nhịp là 4/4.
  • L: Độ dài mặc định của nốt là 1/4.
  • K: Khóa C (C trưởng).
  • Phần giai điệu chính: được viết theo nhịp và cách ký âm chuẩn của ABC Notation.

Mang ví dụ vào ứng dụng mở abcjs của website này, ta sẽ thấy những dòng nhạc quen thuộc :

TTLS TTLS

Ví dụ 2

Một ví dụ khác :

X: 1
T: NẮNG PHÚ QUỐC
A: Ngô Càn Chiếu
A: 27-05-2012
R: Tươi sáng
Q: 106
M: 4/4
L: 1/8
K: A
c7 A | E3 F A, D E | F4 z2 D F | B,3 F F F2 D | 
w:Nắng lên rồi, nắng về trên đảo vắng  Mây lững lờ thấp thóang chốn đồi 
E4 z2 E E | F3 A F A2 c | B4 z2 G A | B3 G F G2 C| 
w:cao Cùng về đây nghe hồn ta xuyến xao Theo tiếng gió xuyên cành thông rì
E12 z4 | c7 A | E3 F A, D E | F4 z2 D B, | B,3 D B, F2 E | 
w:rào Nắng lên rồi, nắng về nuôi ta ấm Bao nồng nàn theo hạt rớt lung 
E4 z2 E F | F3 F A c2 B | B4 z2 B G | E3 G B B2 A| 
w: linh Trên sóng nước mình ta chốn mông mênh Biển vổ về câu hát khẽ ru 
A8||
w: êm

Dán bản ký âm ABC trên vào ABCJS ta có :

Nắng Phú Quốc Nắng Phú Quốc

Ví dụ 3

Một ví dụ phức tạp hơn như Hey Jude của The Beatles ở website folktunefinder.com :

X: 1
T: Hey Jude (G)
C: Beatles
R: jig
N: This is NOT the original version of the tune!!!
M: 6/8
L: 1/8
K: G
|: d3 \
| "G"B6-  \
| B2B d2e \
| "D"A6  \
| z3 "D7"A2B \
| c3 g3-  \
| g2g f2d \
| "G"edc B3-  \
| B3 d3 \
| "C"e2e- e2e  \
| a2g fge \
| "G"d6  \
| G2A B2e \
| "D7"d3- d2d  |
| "D7"c2B F2G- \
| "G"G6 "->Coda" \
| z6  \
|[| "G"z2G ge2  \
| ed2 d2c \
| "C"e3 g2e-  \
| "/B"e3 g2c- \
| "Am"c3 g2e-  \
| "/G"e2d c2d- \
| "D7/F"d3 e2d- \
| "D7"d3 c2B-  \
| "G"B2A G3- \
|1 G6 :|
|2 "G"G2G d2e \
| "G7"=f2e f3  \
| "D7"^f2g a3-  \
| a3 :| \
"Coda"\
|::: "G"[G6D6]  \
| [B3G3] [d3B3] \
| "F"[a=f][ge][af] [g3-e3-]  \
| [g3e3] z3 \
| "C"[a=f][ge][af] [g3-e3-] \
| [g2-e2-][=f-d-] [f2d2][ec]  \
| "G"[d6-B6-]  \
| [d6B6] :::|

Dưới dạng nhạc bản :

Hey Jude với ký âm ABC Hey Jude với ký âm ABC

Ví dụ 4

Hoặc một ví dụ ABC khác cho đàn piano

X:1
M:4/4
L:1/16
%%partsfont box
%%stretchlast .7
%%barnumbers 1
T: Selection And Dragging Test
T: Demonstrates a lot the different types of elements and their effect.
C: Public Domain
R: Play steady
A: Paul Rosen
S: abcjs website
W: Now is the time for all good men
W:
W: To come to the aid of their party.
H: This shows every type of thing that can possibly be drawn.
H:
H: And two lines of history.
Q: "Easy Swing" 1/4=140
P: AABB
%%staves {(RH extra) (LH)}
V:RH clef=treble name=RH
V:LH clef=bass name=LH
K:Bb
P:A
[V: RH] !mp![b8B8d8] f3g f4|!<(![d12b12] !<)![b4g4]| \
[Q:"left" 1/4=170"right"]z4 !<(! (bfdf) (3B2d2c2 !<)!B4|!f![c4f4] z4 [b8d8]|
!p![G8e8] Tu[c8f8]|!<(![d12f12] !<)!g4|!f!a4 [g4b4] z4 =e4|[A8c8f8] d8|
|1 [c8F8] [B4G4] z4|[d12B12] A4|!>(![D8A8] Bcde fAB!>)!c|!mp!d16:|
w:Strang- ers in the night
[V: extra] B,4- B,4- B,4 B,4 | "Bb"{C}B,4 {CD}B,4 B,4 B,4 | B,4 B,4 B,4 B,4 | B,4 B,4 B,4 B,4 |
B,4 B,4 B,4 B,4 | B,4 B,4 B,4 B,4 | B,4 B,4 B,4 B,4 | B,4 B,4 B,4 B,4 |
B,4 B,4 B,4 B,4 |B,4 B,4 B,4 B,4 |"^annotation"B,4 B,4 B,4 B,4 |B,4 B,4 B,4 B,4 :|
[V: LH] B,6 D2 [F,8F8A,8]|B,2B,,2 C,4 D,4 E,F,G,2|F,2A,2 D4 D4 G,2E,2|[C4F,4A,4] z4 [F8B,8]|
G,8 A,8|A,12 B,G,D,E,|F,G,A,F, (G,A,B,G,) C4 C4|[C,8A,8] [F8F,8B,8]|
A,3C B,3D G,F,E,D, F,2A,2|D,2C,2 B,,2A,,2 G,,4 F,,A,,C,F,|F,,6 D,,2 [D,4G,,4] z4|B,,16:|

Dưới dạng nhạc bản trở thành :

Demo Demo

Ứng dụng mở ABCTools

ABCTools là một công cụ mã nguồn mở mạnh mẽ dành cho các nhạc sĩ và lập trình viên để hiển thị và phát lại nhạc bằng ngôn ngữ ký âm ABC. Với ABCTools, bạn có thể dễ dàng nhập ký hiệu âm nhạc dưới dạng văn bản, chuyển đổi chúng thành bản nhạc trực quan và thậm chí phát lại để nghe thử ngay lập tức. ABCTools hỗ trợ nhiều tính năng từ cơ bản như hiển thị bản nhạc, đến các hiệu ứng nâng cao như nhấn mạnh nhịp điệu và tùy chỉnh nốt.

Demo và thực hành ABCTools :

Ứng dụng ABCTools được đăng tại đây : (https://filedn.eu/lXAoeBpTFiwFLer1TexITzk/ngocanchieu.org/%E1%BB%A9ng-d%E1%BB%A5ng-m%E1%BB%9F/abctools/abctools.html)

Tính năng nổi bật:

  • Hiển thị bản nhạc rõ ràng: Chuyển đổi mã ABC thành bản nhạc với chất lượng cao.
  • Phát lại âm thanh: Cho phép nghe thử bản nhạc được tạo ngay trên ứng dụng.
  • Tương thích linh hoạt: Có thể tích hợp vào trang web hoặc ứng dụng của bạn mà không cần phần mềm bổ sung.
  • Tùy chỉnh dễ dàng: Tạo và thay đổi các yếu tố nhạc như nốt, nhịp điệu, và ký hiệu một cách linh hoạt.

Với ABCJS, bạn có thể dễ dàng học cách viết và trình bày ký âm ABC, tạo bản nhạc trực quan, và phát triển ứng dụng âm nhạc của riêng mình. Đây là công cụ tuyệt vời cho cả những người mới bắt đầu và các chuyên gia âm nhạc, mở ra cánh cửa sáng tạo không giới hạn trong thế giới nhạc số.

Websites hỗ trợ chuyển đổi ABC Notation thành sheet nhạc
  • FolkTuneFinder và The Session

Các website như FolkTuneFinder và The Session là kho lưu trữ nhạc dân gian lớn, cho phép người dùng tải về và chia sẻ các bản nhạc ký âm ABC. Cả hai trang web đều hỗ trợ chuyển đổi trực tiếp ABC thành sheet nhạc để dễ dàng chơi trên các nhạc cụ truyền thống.

4. Ứng dụng thực tiễn của ABC Notation trong âm nhạc hiện đại

ABC Notation không chỉ là công cụ để học nhạc mà còn là công cụ sáng tác, chia sẻ và lưu trữ nhạc nhanh chóng. Dưới đây là những ứng dụng thực tiễn:

  • Soạn nhạc dễ dàng: Với ABC Notation, bạn có thể dễ dàng ghi lại ý tưởng nhạc lý mà không cần phải vẽ khuông nhạc phức tạp.
  • Chuyển đổi sang định dạng âm thanh: Phần mềm hiện nay có thể đọc ABC Notation và chuyển đổi thành MIDI hoặc MusicXML, cho phép người dùng nghe thử các nốt nhạc đã viết.
  • Chia sẻ nhạc trực tuyến: ABC Notation dễ dàng chia sẻ dưới dạng văn bản trên các diễn đàn, trang web và email.
  • Lưu trữ nhạc đơn giản: Vì là dạng văn bản, ABC Notation rất nhẹ, dễ dàng lưu trữ và không chiếm nhiều dung lượng.

Kết luận

ABC Notation là một công cụ linh hoạt và hữu ích cho cả người học nhạc và nhạc sĩ chuyên nghiệp. Bằng cách sử dụng các ký tự văn bản đơn giản, ABC Notation giúp bạn viết và đọc nhạc dễ dàng, phù hợp với mọi cấp độ kỹ năng. Trong một thế giới âm nhạc hiện đại, nơi việc chia sẻ và sáng tác ngày càng được ưu tiên, ABC Notation là một phương tiện tuyệt vời để phát triển và lan tỏa âm nhạc.