06 Quãng (Interval)

Tác giả : Ngô Càn Chiếu

17-02-2025

1. Cơ Bản Về Quãng

Quãng là khoảng cách giữa hai nốt nhạc. Chúng tạo ra âm thanh đa dạng và biến hóa trong âm nhạc. Từ những quãng nhỏ đến quãng lớn, chúng là yếu tố quyết định cảm giác âm nhạc của chúng ta.

Việc phát ra âm thanh của hai nốt nhạc cùng lúc hoặc theo thứ tự là nền tảng của hòa âm và giai điệu âm nhạc.

Quãng có thể được đo bằng số nửa cung hoặc số cung nhạc.

Dưới đây là các loại quãng cơ bản trong âm nhạc, bao gồm quãng 2, 3, 4, 5, 6, 7 và quãng 8 (Octave). Những quãng này tạo ra các mối quan hệ âm nhạc quan trọng và tạo cấu trúc thang âm trong âm nhạc.

Tên quãng	Ví dụ	Chú thích
Quãng 2	C-D	Từ Đô đến Rê có 2 âm (Đô, Rê), được gọi là quãng 2
Quãng 3	C-E	Từ Đô đến Mi có 3 âm (Đô, Rê, Mi), được gọi là quãng 3
Quãng 4	C-F	Từ Đô đến Fa có 4 âm (Đô, Rê, Mi, Fa), được gọi là quãng 4
Quãng 5	C-G	Từ Đô đến Sol có 5 âm (Đô, Rê, Mi, Fa, Sol), được gọi là quãng 5
Quãng 6	C-A	Từ Đô đến La có 6 âm (Đô, Rê, Mi, Fa, Sol, La), được gọi là quãng 6
Quãng 7	C-B	Từ Đô đến Si có 7 âm (Đô, Rê, Mi, Fa, Sol, La, Si), được gọi là quãng 7
Quãng 8	C-C'	Từ Đô đến Đô (cao hơn) có 8 âm (Đô, Rê, Mi, Fa, Sol, La, Si, Đô), được gọi là quãng 8

Ví dụ ABC:

X: 1
K: C
M: 2/4
L: 1/4
   C D || C E || C F || C G || C A || C B || C c ||
w: (Q. 2) (Q. 3) (Q. 4) (Q. 5) (Q. 6) (Q. 7) (Q. 8)

Những quãng lớn hơn nữa sẽ được gọi là quãng 9, 10, 11, …

2. Thêm Về Quãng

Tên quãng	Ví dụ	Chú thích
Quãng 5 lên	C-G	Được gọi là quãng đi lên khi nốt đi từ thấp lên cao
Quãng 5 xuống	G-C	Được gọi là quãng đi xuống khi nốt đi từ cao xuống thấp
Quãng giai điệu	C-D-E	Được gọi là giai điệu nếu các nốt được viết theo thứ tự trước sau
Quãng hòa thanh	C-G (chơi cùng lúc)	Được gọi là hòa thanh nếu các nốt ở cùng một thời điểm

Ví dụ ABC:

X: 1
K: C
M: 4/4
L: 1/4
   C2 G2    || G2 C2    || C D E F ||    [CGE]4 ||
w: (Q5 lên)  (Q5 xuống)  (Q. Giai Điệu )  (Q.Hòa.Thanh)

3. Hệ Thống Diatonic

Những quãng vừa xem bên trên với ví dụ âm chủ là Đô thuộc về thang âm trưởng Đô trong hệ thống diatonic. Các khoảng cách giữa các nốt nhạc trong chuỗi diatonic Đô là:

Đô → Rê = 2 nửa cung
Rê → Mi = 2 nửa cung
Mi → Fa = 1 nửa cung
Fa → Sol = 2 nửa cung
Sol → La = 2 nửa cung
La → Si = 2 nửa cung
Si → Đô = 1 nửa cung

Với 12 nốt nhạc trong hệ thống phương Tây, ta có 12 thang âm diatonic dựa trên các âm chủ khác nhau từ Đô, Đô#, Rê, … Các thang âm này có âm sắc khác nhau về độ cao nhưng khoảng cách giữa những nốt nhạc trong mỗi thang âm luôn giữ đúng theo quy tắc nửa cung: 2 - 2 - 1 - 2 - 2 - 2 - 1.

Ví dụ ABC:

X: 1
K: C
M: 4/4
L: 1/4
C D E F | G A B c |

4. Tầm Quan Trọng Của Việc Hiểu Quãng

Hiểu biết về quãng không chỉ giúp bạn xác định khoảng cách giữa các nốt mà còn có ý nghĩa quan trọng trong nhiều khía cạnh của âm nhạc:

Xây dựng giai điệu: Nhận biết và sử dụng quãng giúp người soạn nhạc tạo ra giai điệu mượt mà hoặc kịch tính theo ý muốn.
Hòa âm và hợp âm: Các quãng xác định cách kết hợp các nốt để tạo hợp âm và hòa âm phong phú.
Chuyển điệu và modul: Khi thay đổi giọng (modulation), quãng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo sự kết nối hài hòa giữa các tông.
Cảm giác âm nhạc: Mỗi quãng có màu sắc riêng, ví dụ quãng 3 trưởng có cảm giác vui tươi, trong khi quãng 3 thứ tạo cảm giác buồn bã.
Ứng dụng trong chơi nhạc cụ: Với người chơi nhạc cụ, nhận biết quãng giúp dễ dàng hơn trong việc định vị ngón tay và chuyển hợp âm.

Ví dụ ABC minh họa cảm giác quãng:

X:1
K: C
M: 4/4
L: 1/4
C2 E G | D2 F A | G _B c2 |

Chương này giúp bạn hiểu rõ hơn về quãng, cách sử dụng chúng trong âm nhạc và tầm quan trọng của chúng trong việc tạo nên giai điệu và hòa âm. Trong chương tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu về bộ khóa và cách nó ảnh hưởng đến việc xác định tông của một bản nhạc.