07 Bộ Khóa

Tác giả : Ngô Càn Chiếu
17-02-2025

1. Xác Định Bộ Khóa Trong Một Nhạc Khúc

Thông thường, một nhạc khúc không có dấu thăng giáng sẽ có:

  • Thang âm Đô Trưởng nếu nốt nhạc cuối nhạc khúc là nốt Đô.
  • Thang âm La Thứ nếu nốt nhạc cuối nhạc khúc là nốt La.

Dựa vào thang âm, ta có thể xác định các hợp âm cần thiết để diễn tấu nhạc khúc.

Có hai phương pháp để tìm ra thang âm chính của nhạc khúc, tùy theo bộ khóa có dấu thăng (#) hoặc dấu giáng (b).

2. Bộ Khóa Có Dấu Thăng (#)

Cách Xác Định

  1. Xác định dấu thăng (#) cuối cùng trong bộ khóa.
  2. Thêm một nửa cung vào dấu thăng đó.
  3. Kết quả là thang âm trưởng của bản nhạc. Nếu bản nhạc mang âm hưởng thứ, thì thang âm sẽ là thứ tương ứng (tức là quãng 6 của thang âm trưởng được tìm ra).

Ví dụ

  • Nếu bộ khóa có dấu thăng D# cuối cùng, ta thêm nửa cung sẽ được thang âm E Major.
  • Nếu bản nhạc có âm hưởng thứ, thang âm chính là C# Minor.

Bảng Bộ Khóa Thăng

Số dấu thăng Nốt thăng Bộ khóa Thang âm trưởng Thang âm thứ tương ứng
1 F# G Major G E minor
2 F#, C# D Major D B minor
3 F#, C#, G# A Major A F# minor
4 F#, C#, G#, D# E Major E C# minor
5 F#, C#, G#, D#, A# B Major B G# minor
6 F#, C#, G#, D#, A#, E# F# Major F# D# minor
7 F#, C#, G#, D#, A#, E#, B# C# Major C# A# minor

Dấu thăng cuối cùng trong bộ khóa tăng theo quãng 5 đi lên: F, C, G, D, A, E, B.

3. Bộ Khóa Có Dấu Giáng (b)

Cách Xác Định

  1. Nếu bộ khóa có 1 dấu giáng, thang âm chính là F Major.
  2. Nếu bộ khóa có từ 2 dấu giáng trở lên, xác định dấu giáng áp cuối.
  3. Nốt giáng áp cuối chính là nốt chủ của thang âm trưởng.

Ví dụ

  • Nếu bộ khóa có dấu giáng Eb áp cuối, thang âm chính là Eb Major.

Các dấu giáng (b) được thêm theo quãng 4 đi lên trong chuỗi Circle of Fifths. Mỗi dấu giáng thêm vào sẽ tương ứng với một thang âm mới.

Bảng Bộ Khóa Giáng

Số dấu giáng Nốt giáng Bộ khóa Thang âm trưởng Thang âm thứ tương ứng
1 Bb F Major F D minor
2 Bb, Eb Bb Major Bb G minor
3 Bb, Eb, Ab Eb Major Eb C minor
4 Bb, Eb, Ab, Db Ab Major Ab F minor
5 Bb, Eb, Ab, Db, Gb Db Major Db Bb minor
6 Bb, Eb, Ab, Db, Gb, Cb Gb Major Gb Eb minor
7 Bb, Eb, Ab, Db, Gb, Cb, Fb Cb Major Cb Ab minor

Dấu giáng cuối cùng trong bộ khóa tăng theo quãng 4 đi lên: Bb, Eb, Ab, Db, Gb, Cb, Fb.

4. Tầm Quan Trọng Của Việc Nắm Vững Bộ Khóa

Hiểu biết về bộ khóa là điều cần thiết cho bất kỳ nhạc sĩ, người chơi nhạc cụ hoặc nhà soạn nhạc nào. Nó giúp:

  • Xác định nhanh chóng thang âm chủ: Giúp người chơi hoặc soạn nhạc biết bản nhạc đang ở giọng nào ngay lập tức.
  • Dễ dàng chơi nhạc không cần nhìn hợp âm: Khi quen thuộc với bộ khóa, người chơi có thể dễ dàng dự đoán hợp âm mà không cần đọc từng nốt.
  • Hỗ trợ việc sáng tác: Hiểu về bộ khóa giúp soạn nhạc mạch lạc và logic hơn.
  • Giúp dịch giọng (transposition) dễ dàng hơn: Khi cần chuyển giọng bài hát, việc hiểu bộ khóa sẽ giúp thực hiện nhanh chóng mà không cần viết lại toàn bộ bản nhạc.
  • Hỗ trợ hòa âm và ứng biến (improvisation): Những người chơi nhạc jazz, blues hay bất kỳ thể loại nào có ứng biến sẽ dễ dàng điều hướng giữa các hợp âm và giai điệu nếu nắm vững bộ khóa.

Ví dụ ABC Minh Họa:

X: 1
K: D
M: 4/4
L: 1/4
D E F G | A B C D |

Bản nhạc trên được viết ở D Major, với các dấu thăng F# và C#, đúng theo quy tắc của bộ khóa D.

Chương này giúp bạn hiểu rõ hơn về bộ khóa, cách xác định thang âm chính của một bản nhạc và áp dụng vào thực tế. Trong chương tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu về Nhịp - Nhịp Độ - Nhịp Điệu và cách chúng ảnh hưởng đến diễn tấu âm nhạc.

_