Dit instrument is onderdeel van het kanon 25 pr en dient om het kanon te richten. Het richtmiddel is in deze vorm ingevoerd in 1943. In de 1950’er jaren werd het aangepast aan de NATO-eisen, o.a. aflezing in duizendsten en meters in plaats van graden, yards en feet. In deze vorm is het in diverse landen tot in de jaren 1990 op het kanon 25 ponder in gebruik gebleven.

De richtmiddelen.

Dit richtmiddel is een zogenaamd “Probert Pattern Calibrating Sight”. Hierbij is een soort rekenliniaal aangebracht waar gegevens op ingegeven kunnen worden zoals granaatsoort, lading, afstand, hoogte van het doel enzovoort, om de juiste elevatie van de schietbuis te berekenen. Bij de 25 pr is deze liniaal tot een conus opgerold.

Richtmiddelen kanon 25 pr.

Het rechter oculair is van de richtkijker voor indirect vuur, een “N^o 9 Dial Sight”, boven op het instrument. Deze wordt gebruikt om het kanon te richten op een doel dat niet zichtbaar is vanaf de plaats van het kanon. Het linker oculair is van de richtkijker N^o 41 voor het richten bij direct vuur.

Als één wiel lager staat dan het andere, (in het terrein bijna altijd) zal het kanon afwijken in de richting van het laagste wiel. Deze scheve stand kan worden afgelezen op de waterpas rechts onder het rechter oculair. Om deze afwijking te ondervangen, worden de richtmiddelen waterpas gesteld waarbij ze draaien om een as die parallel aan de richting van de schietbuis blijft. Daarmee wordt bij het richten die afwijking dus gecompenseerd.

Waterpas voor richtmiddelen

Richten voor indirect vuur.

N^o 9 Dial Sight.
Draaibare richtkijker.

De N^o 9 richtkijker is een periscopische kijker met draaibare kop. Op 0^o staat de kop parallel aan de schietbuis.

Allereerst worden alle kanonnen van een batterij, met deze richtkijker ingesteld op 0^o, uitgericht op een vast punt waarvan de coördinaten bekend zijn. Zo staan ze allemaal in dezelfde richting, de zogenaamde nullijn.

Het vuurregelcentrum berekent de hoogte van het doel, de afstand en onder welke kaarthoek ten opzichte van de nullijn de kanonnen moeten richten om dat doel te treffen. De kop van de richtkijker wordt op deze hoek ingesteld en het kanon wordt gedraaid totdat de kijker weer op het nulpunt gericht staat. Zo staat het kanon in de richting van het doel.

Richtposten.

Als het kanon is gericht en er is geen bruikbaar natuurlijk richtpunt zichtbaar, worden er richtposten uitgezet. Dat zijn twee palen met dwarslatten met cijfers erop. Deze worden meegevoerd op het kanonschild. De eerste wordt uitgezet op tenminste 100 meter vanaf de vuurmond, de tweede halverwege daartussen, precies in de lijn van de draaibare richtkijker en de verste post. Bij nacht zijn deze posten verlicht. Als door het vuren het kanon zich uit deze zichtlijn verplaatst, gebruikt de richter de overeenkomende cijfers van beide posten die het dichts bij elkaar liggen als controlepunt. In dit voorbeeld dus de 6. Hij gebruikt dan dat cijfer op de verste post als nieuw nulpunt voor de ingestelde draaibare richtkijker om het kanon te richten.

De elevatie die moet worden ingesteld om het doel te treffen, hangt af van de afstand en hoogte van het doel ten opzichte van het kanon en van de mondingssnelheid van de granaat. Dit laatste hangt af van het gewicht van de granaat, de hoeveelheid kruit en de mate van slijtage van de schietbuis. Dit kan dus bij dezelfde soort granaat en dezelfde lading per kanon verschillend zijn. Met het Probert Pattern richtmiddel kan voor ieder kanon individueel deze mondingssnelheid per lading en granaatgewicht worden ingesteld.

Rekenliniaal kanon 25 pr.

Deze gegevens worden ingesteld op de liniaal op de conus aan de linkerzijde. Met het handwieltje wordt nu het hele richtmiddel ten opzichte van het kanon in de hoogte verdraaid, totdat op de conus de juiste afstand wordt afgelezen. Daarna wordt het kanon zelf geëleveerd totdat linksonder de op nul gestelde waterpas voor elevatie (clinometer) weer inspeelt. Nu is het kanon gericht onder de juiste kaarthoek en voor de juiste afstand.

Waterpas (clinometer) voor elevatie en depressie

In plaats van de hoogte en afstand tot het doel, kan ook een in te stellen elevatiehoek worden opgegeven. Die hoek wordt dan ingesteld op deze clinometer. Als het kanon in de hoogte gedraaid wordt tot de clinometer weer op nul inspeelt, staat het op de opgegeven elevatiehoek.

Richten voor direct vuur.

Het linker oculair is de richtkijker voor direct vuur, een N^o 29 of N^o 41 Telescopic Sight. De laatste werd ook op het 17 ponder kanon gebruikt. Beide kijkers vergroten 1,9x. Hiermee kan rechtstreeks op een zichtbaar doel worden gericht. Daartoe moet er een luikje in het kanonschild worden geopend.

Eerst wordt het vizier ten opzichte van het kanon in de hoogte gedraaid tot op de conus de juiste afstand wordt aangegeven. Daarna draait men het kanon omhoog of omlaag totdat de op nul gestelde waterpas (clinometer) voor elevatie weer inspeelt. Met behulp van de richtkijker wordt dan het kanon op het doel gedraaid. Deze mogelijkheid tot direct vuur maakte de 25 ponder een geduchte tegenstander van vijandelijke tanks.

Het voorschrift “Gun Drill for QF 25-pr Gun”; van het Britse War Office uit 1956 beschrijft het werken met het kanon 25 ponder en de taken van de stuksbediening. Hfdst. 3, blz. 64, beschrijft het richten met richtkijker N^o 41 voor direct vuur en hfdst. 4, blz. 79, beschrijft het richten van het stuk voor indirect vuur met behulp van de draaibare kijker N^o 9. Met de link hieronder kunt u het lezen of downloaden.

“Gun Drill” lezen of downloaden.

Terug naar boven.