09 Thang âm
1. Giới Thiệu
Thang âm là một tập hợp các nốt nhạc được sắp xếp theo một mẫu nhất định, tạo thành một chuỗi âm thanh có thứ tự. Các nốt nhạc trong thang âm được xác định bởi các khoảng cách tần số cố định giữa chúng. Thang âm giúp xác định cảm giác, màu sắc và tạo nên bối cảnh âm nhạc. Các thang âm khác nhau thường tạo ra các tình cảm và âm sắc khác nhau.
Tầm Quan Trọng Của Thang Âm
Thang âm đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nền tảng của âm nhạc. Nó giúp:
- Xác định hệ thống âm nhạc: Thang âm cung cấp cấu trúc cho các tác phẩm âm nhạc, giúp người chơi nhạc có hệ thống để theo dõi và biểu diễn.
- Tạo giai điệu và hòa âm: Giai điệu trong một bản nhạc thường dựa trên một thang âm nhất định, và các hợp âm được hình thành từ các nốt trong thang âm đó.
- Giúp nhạc sĩ sáng tác và ứng biến: Khi hiểu rõ thang âm, nhạc sĩ có thể dễ dàng sáng tác hoặc ứng biến trong các phong cách nhạc khác nhau.
- Hỗ trợ trong việc học nhạc lý và phân tích âm nhạc: Việc hiểu thang âm giúp người học nắm bắt nhanh hơn các khía cạnh khác của nhạc lý như điệu thức, hòa âm, và tiến trình hợp âm.
- Mang lại màu sắc và cảm xúc riêng biệt: Mỗi loại thang âm mang lại một cảm giác đặc trưng, từ vui tươi, nhẹ nhàng đến sâu lắng, bí ẩn hoặc mạnh mẽ.
Có nhiều loại thang âm khác nhau trong âm nhạc, mỗi loại có một mẫu âm thanh và cấu trúc riêng biệt. Dưới đây là một số loại thang âm phổ biến:
| Tên thang âm | Định nghĩa | Ví dụ |
|---|---|---|
| Thang âm Trưởng (Major Scale) | Thang âm phổ biến nhất trong âm nhạc phương Tây. Gồm bảy nốt cơ bản và các khoảng cách giữa các nốt tuân theo một mẫu cố định | Thang âm C diatonic gồm các nốt C - D - E - F - G - A - B |
| Thang âm Thứ Tự Nhiên (Natural Minor Scale) | Thang âm thứ tự nhiên là một biến thể của thang âm trưởng, với cách xây dựng khoảng cách khác. Nó thường có một âm thanh tối tăm và u buồn hơn so với thang âm trưởng | Thang âm A thứ tự nhiên bao gồm các nốt A - B - C - D - E - F - G |
| Thang âm Thứ Hòa Thanh (Harmonic Minor) | Thang âm này có một nốt thứ bảy gia tăng (leading tone) so với thang âm thứ tự nhiên, tạo ra một âm thanh đặc biệt và phong cách riêng | Thang âm A Thứ Hòa Thanh bao gồm các nốt A - B - C - D - E - F - G# |
| Thang âm Thứ Giai Điệu (Melodic Minor) | Thang âm Thứ Giai Điệu là một biến thể của thang âm thứ tự nhiên với các nốt thứ sáu và thứ bảy gia tăng. Nó thường được sử dụng trong âm nhạc cổ điển và jazz | Thang âm La Thứ Giai Điệu : A - B - C - D - E - F# - G# - A |
Những loại thang âm này đều có vai trò quan trọng trong âm nhạc và tạo ra sự đa dạng và biểu cảm trong sáng tác và biểu diễn. Mỗi loại thang âm mang đến một màu sắc và cảm xúc riêng, giúp nhạc sĩ diễn đạt ý nghĩa âm nhạc của họ theo phong cách riêng.
6. Thang Âm Trưởng và Thứ Tương Ứng
Thang âm trưởng và thứ tương ứng là hai loại thang âm có mối tương quan mật thiết trong lý thuyết âm nhạc.
| Thang âm trưởng | Thứ tương ứng |
|---|---|
| C Trưởng (C Major) | A Thứ (A Minor) |
| G Trưởng (G Major) | E Thứ (E Minor) |
| D Trưởng (D Major) | B Thứ (B Minor) |
| A Trưởng (A Major) | F# Thứ (F# Minor) |
Mối liên hệ này giúp nhạc sĩ có nhiều lựa chọn hơn trong sáng tác và hòa âm.
Ví dụ ABC cho Thang Âm Trưởng và Thứ Tương Ứng
C Major và A Minor:
X: 1
K: C
L: 1/4
C D E F G A B c |X: 1
K: Am
L: 1/4
A B C D E F G A |G Major và E Minor:
X: 1
K: G
L: 1/4
G, A, B, C D E F# G |X: 1
K: Em
L: 1/4
E F# G A B c d e |Những ví dụ trên cho thấy sự liên kết giữa thang âm trưởng và thứ tương ứng, với cùng bộ nốt nhưng cảm giác khác nhau.
Trong chương tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu về Điệu Thức và cách chúng ảnh hưởng đến biểu cảm của âm nhạc.